Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği saldırıda 200’den fazla kişiyi rehin almasının ardından, gaz zengini küçük Körfez ülkesi Katar da tüm bu krizin öznelerinden biri oldu. Rehinelerin kaderi bir noktaya kadar Katar’ın elinde.
Çünkü Katar, İsrail ile Hamas arasında ana arabulucu rolünü üstlendi.
ABD, İngiltere ve son olarak İsrail, dört rehinenin serbest bırakılmasındaki rolü nedeniyle Katar’a teşekkür etti.
Katarlı yöneticiler zamanla, sabırla ve iknayla düzinelerce rehinenin daha serbest bırakılmasını müzakere edebileceklerinden eminler ancak olası bir kara operasyonu bunu çok zorlaştıracaktır.
Katar, Hamas’ın elindeki sivil rehinelerin çoğunun, başka ülke pasaportlarına sahip çifte vatandaş olduğunu düşünüyor.
İsrail askerleri Hamas’ın elindeki 200’den fazla rehine arasında yer alıyor. Örgüt, İsrail hapishanelerinde tutulan Filistinli mahkumlarla takas etme umuduyla askeri rehineleri elinde tutmak isteyebilir.
Katar’ın üstlendiği rol, Körfez ülkesi açısından önemli riskleri de beraberinde getiriyor.
Çünkü Hamas saldırısının vahim ayrıntıları ortaya çıktıkça, Batı’nın müttefiki, aynı zamanda ABD askeri üssüne de ev sahipliği yapan bu küçük ülkenin, İngiltere’nin terörist olarak gördüğü bir örgütün siyasi kanadına neden ev sahipliği yaptığı sorgulanıyor. ABD ve diğerleri.
Katar’ın ileriye dönük çabaları büyük oranda sonuçsuz kalırsa Batı’daki konumu zarar görecek ve Katar üzerinde bu ofisi kapatması yönünde baskı ortaya çıkabilecektir.
Rehine müzakereleri nasıl işler?
Rehinelerle ilgili devam eden müzakerelerin atmosferini anlatmak için ‘hassas’ kelimesi bile yetersiz kalır.
İsrail, Hamas’ı yok etme sözünü sürekli tekrarlıyor. O halde savaşın her iki tarafının da bir arabulucuya ihtiyaç duyması sürpriz değil.
Peki bu rehine müzakereleri nasıl işliyor?
Katar, 2012 yılından bu yana Hamas’ın siyasi kanadını ve lideri İsmail Haniye’yi başkent Doha’da ağırlıyor.
Modern ve ışıltılı gökdelenlerle dolu Doha’daki bazı binalar, Hamas yetkilileri ile Katarlı diplomatlar arasındaki karmaşık rehine müzakerelerinin adresi oluyor.
Aldığım bilgiye göre Katarlı yetkililer zaten Hamas liderleriyle temas halindeydi.
Katar’ın Hamas’la bağlarını sürdürmek için özel bir hükümet düzenlemesi var. Bu yetkililer, Gazze’deki altyapının çalışır durumda kalması için her yıl yüz milyonlarca dolarlık yardım da dahil olmak üzere pek çok konuda Hamas’la temas halinde.
Birçok Katarlı yetkili daha önce Gazze’ye gitmişti ve Hamas’ın üst düzey isimleri tarafından iyi biliniyordu.
Körfez’deki komşu ülkeler Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin aksine Katar’ın İsrail ile resmi diplomatik ilişkileri bulunmuyor.
Ancak iki ülkenin kurumları arasında arka kapı diplomasisi mevcut ve Katarlı yetkililer İsrailli mevkidaşlarıyla telefonda görüşebiliyor.
Bu denklemde birçok faktör var.
Dört rehinenin serbest bırakılmasından Hamas’ın hiçbir kazancı yok gibi görünebilir ancak şunu akılda tutmakta fayda var. Adını İslami Direniş Hareketi’nin Arapça kısaltmasından alan örgüt, daha önce de kadın ve çocukları kaçırdığı için eleştirilmişti. Üstelik üst düzey bir Suudi prensi Turki Al Faisal, bunun İslami emirlere aykırı olduğunu açıkça belirtti.
Bazı uzmanlara göre Hamas aslında elindeki tüm yabancı rehineleri bir an önce serbest bırakmak istiyor.
Bir düşünce kuruluşu olan Sibylline’den Justin Crump, “Bu onların dünya kamuoyunun gözünde çok kötü görünmesine neden oluyor” diyor.
Crump, bu kadar çok rehineyi tutmanın lojistik açıdan çok zor olduğunun altını çiziyor.
Katarlı yetkililer de rehinelerin serbest bırakılmasının Hamas’a zaman kazandıracağı görüşünü dile getiriyor.
Rehinelerin yakınlarının İsrail hükümeti üzerinde giderek artan baskısı var ve bu, kara operasyonunun şu anda başlamamasıyla da ilgili. Esas itibarıyla operasyonun başlaması müzakerelerin sona ermesi anlamına geliyor.
Rehinelerin serbest bırakılması ve İsrail’e teslim edilmesi gibi karmaşık bir süreç de var.
Beklendiği gibi Hamas onları yer altı tünellerinde saklıyor. Serbest bırakılan birkaç kişi Uluslararası Kızıl Haç yetkililerine teslim edildi.
Ancak söylendiği gibi 50 veya daha fazla kişinin serbest bırakılması için neredeyse aralıksız devam eden hava saldırılarının durdurulması gerekiyor.
Hamas ise bu duraklamayı ateşkese dönüştürmek istiyor.
Ancak Binyamin Netanyahu, İsrail kamuoyuna Hamas’ı yok etme sözü verdi ve örgüte nefes alacak herhangi bir adım atma konusunda isteksiz olacak.
Taliban’la da müzakereler sürüyor
Katar’ın üretken bir arabulucu olarak ortaya çıkışı ilk kez değil.
Ülke yıllarca Taliban’ın fiili büyükelçiliğine de ev sahipliği yaptı.
Taliban’ın 2013 yılında Doha’daki yerleşkesinde kendi beyaz bayrağını çekerek Kabil’deki Afgan hükümetini bu beladan kurtardığını bildirdiğimi hatırlıyorum.
Her ne kadar ABD ve müttefikleri o dönemde Taliban’la savaş halinde olsa da Washington aslında ulaşabilecekleri muhataplara sahip olduğu için mutluydu. Savaş devam ederken başlayan görüşmeler, tartışmalı 2020 barışıyla sonuçlandı ve Batı’nın kaotik bir şekilde Kabil’den çekilmesiyle sonuçlandı.
Katarlılar ayrıca IŞİD’in elindeki bazı rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak için istihbarat bağlantılarını da kullandı.
Bütün bunlar Katar’ı birçok ülke için değerli bir muhatap kılıyor; Bu ülkelerden bazıları vatandaşlarını Gazze’den çıkarmak için kapalı kapılar ardında mekik dokuyor.
Katar bu krizden önce diplomatik deyimle ip üzerinde yürüyordu.
Ülkenin uluslararası prestiji büyük ölçüde Gazze’deki durumun iyileştirilmesine ve mümkün olduğu kadar çok sayıda rehinenin serbest bırakılmasına bağlı olacak.
